DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU DEHB NEDİR?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) temel olarak üç ana yönde incelenen bir davranış bozukluğudur. Bunlar; dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüselliktir.
Kişiyi zorlayan bir bozukluk olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) aşırı ve olağan dışı hareketlilik, dikkat dağınıklığı, anormal olarak aktif olma durumu ve düşünmeden hareket etme belirtilerinin bireyde bulunmasıdır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite nörogelişimsel bir problemdir ve bu probleme sahip kişiler sosyal ve akademik hayatta kendilerini kontrol edemezler, akranlarına göre zorluk çekerler.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivitenin Nedenleri Nelerdir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) nedenleri kesin olarak bilinmemekle beraber sedece tek tip risk faktörü DEHB’nin nedeni olmamaktadır. Genetiksel ve çevresel faktörler birleşimi ile ortaya çıkan dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin temelinde sadece bu iki faktörden bahsedilemez.
Çocuklarda daha çok bağlanma problemleri yada karşıtlık olarak karşımıza çıkan bu durum çoğunlukla otizm spektrum bozuklukları , nörogelişimsel problemler, anksiyete bozuklukları, zihinsel ya da gelişimsel sağlık sorunları ile de ortaya çıkabilmektedir. DEHB’yi tanımlarken ek olarak belirtilen risk faktörleri de bulunmaktadır. Bu riskler çocuğun ya da ergenin yine DEHB li bir akraba ile kan bağı olması, prematüre doğum, kurşuna doğumöncesi ya da sonrası maruz kalma ve aşırı düzeyde görülen erken yaşam sıkıntısı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Türleri
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu üç ana kategoriye ayrılmaktadır.
Dikkat Eksikliği Baskın Tip
Bu kişilerde odaklanma problemleri, herhangi bir işi sürdürmede yaşanan sıkıntı ve zorluklar, organize olmayan davranışlar, odaklanma ve konsantrasyon güçlüğü ve sebepsiz şekilde uzun süren dalıp gitme durumu gözlenmektedir.
Hiperaktivite Probleminin Baskın Olduğu Tip
Bu kişilik yapısına sahip olan birey aşırı hareketlilik, ortama uyumsuz davranışlar sergileme, yerinde duramama, huzursuzluk, düşünmeden konuşma ve düşünmeden davranma, doyumu erteleyememe davranışları, çoğu kez dürtüsel olarak davranma, kendine ve çevresine zarar verici davranışlarda bulunma gibi hareketler sergilemektedirler.
Hiperaktivitenin baskın olduğu kişilerde dürtüsellik baskındır. Bu kişiler başkalarının sözünü kesme ile sonuçlarını düşünmeden davranma eğiliminde olmaktadırlar. Bu kişilerde çoğunlukla kronik bir huzursuzluk durumu da gözlenmektedir.
Birleşik Tip
Bu kişilik yapısına sahip olan bireyler dikkat eksikliği ve hiperaktivite probleminin baskın olduğu ve iki türden davranışsal problemlerin görüldüğü psikiyatrik problemlere sahiptir.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Bazı çocuklarda akademik hayata ilkokulda adım atmasıyla beraber birtakım belirtiler ön plana çıkmaktadır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite yaşayan çocuk bu dönemde uyum güçlüğü yaşayabilmektedir. Hiperaktivite problemi olan çocuk akranlarından farklı davranışlar sergilerler ve bu çocukların olaylar ya da durumlar karşısında verdikleri tepkiler farklı olabilmektedir.
Burada aşırı hareketlilik ile DEHB birbirine asla karıştırılmamalıdır. Çocuk ya da ergende gözlemlenebilir davranışlar DEHB tanısının konulmasında yardımcı bilgilerdir.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda aynı davranışları sürekli olarak tekrar etme eğilimi görülmektedir.
Hiperaktiviteye sahip çocuklarda sabit hareket, dikkat dağınıklığı, sürekli tekrar eden davranış, dikkat eksikliği, dürtüsel davranış, konsantrasyon problemi ve saldırgan davranışlar gözlemlenebilmektedir. Yine hiperaktiviteye sahip çocuklar sebebi olmayan endişeli, öfkeli, sinirli yada üzgün olabilirler.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tedavi Edilebilir Mi?
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavi edilebilen psikolojik bir hastalıktır. Anne baba ya da çocuğun ebeveyni ile sınıftaki öğretmeni çocukta hiperaktivite bozukluğundan şüphe etmesi halinde, çocuk pedagog, çocuk psikoloğu ya da çocuk psikiyatri doktoruna yönlendirilmelidir. Alanında uzman hekim çocuğu değerlendirerek, çocukta bulunan davranışsal problemlerin kaynağını ve nedenlerini bulur ve tedavi yöntemlerini veli ile paylaşır.
Çocukta dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin nedenleri nöropsikolojik değerlendirme testleri ile değerlendirilir. Bunun yanısıra çocuğun ya da ergenin öğretmeni ile iletişim halinde olunmalıdır. Çocuğun öğretmeni ile iletişimde bulunmak, öğretmenin çocuğun davranışlarında gördüğü durumları hekimle paylaşması bakımından oldukça önemlidir. Uygulanan bütün tedavi ve kontroller sonrasında çocuk ya da ergende problem olduğu takdirde psikiyatri doktoru tarafından tanı konulur.
Kaynak:
Sürücü, Ö. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Bilgi Yayınevi
